red. Aleksandra Sęk

Orofacjologopedia bada zaburzoną realizację fonemów, która jest skutkiem nieprawidłowości anatomicznych narządów mowy.

Wyróżnić możemy anomalie zespołu orofacjalnego, które wpływają na wady wymowy, takie jak:

  • zaburzone funkcje prymarne (oddychanie, pozycja spoczynkowa języka, połykanie,
    gryzienie, żucie, przeżuwanie),
  • wady zgryzu,
  • rozszczep wargi,
  • podniebienie twarde wysoko wysklepione,
  • krótkie wędzidełko języka,
  • makroglosja i mikroglosja,
  • nieprawidłowości układu adenoidalnego (Pluta-Wojciechowska, 2019, 140, 147).

Zaburzenia rozwoju języka:

  • (ankyloglossia) język jest przyrośnięty,
  • (macroglossia) język jest przerośnięty,
  • (microglossia) język jest nierozwinięty do prawidłowej wielkości, jest za mały,
  • (fissura tongue) rozszczep języka,
  • (lingua plicata) rozdwajanie języka,
  • (double tounge) podwójny język,
  • przetoki języka i torbiele.

O powiększonym języku mówić możemy kiedy w pozycji spoczynkowej języka jego boki znajdują się pomiędzy górnym a dolnym łukiem zębowym lub też podczas próby wysunięcia języka poza jamę ustną, język jest szerszy niż odległość prawego i lewego kącika ust. W przypadku pacjentów  z makroglosją, język jest w pozycji międzywargowej i jest wysunięty na zewnątrz. Ta pozycja języka często prowadzi do zapalenia czy też raków kącików ust.

Zaburzenie rozwoju języka jakim jest makroglosja może utrudniać pacjentowi wiele czynności, takich jak:

  • osłabione napięcie mięśniowe,
  • oddychanie, w tym niedrożność dróg oddechowych i nieprawidłowy tor oddechowy, co sprzyja rozwojowi obturacyjnemu bezdechowi sennemu, duszności,
  • ssanie, w tym też przetrwały odruch ssania,
  • jedzenie, w tym zaburzenia odgryzania, przeżuwania i gryzienia, dodatkowo uformowanie kęsa pokarmowego, ponieważ język jest w stanie wypełniać całą przestrzeń w jamie ustnej, nie dając przestrzeni na pokarm,
  • połykanie, ponieważ zbyt duży język przyczynić się może do zatykania gardła środkowego i dolnego,
  • ślinienie się, przez osłabione czucie w obrębie krtani i gardła,
  • wzmożony odruch wymiotny,
  • nieprawidłowości artykulacyjne, w szczególności samogłosek i głosek przedniojęzykowo- zębowych (Kamyk-Wawryszuk A., 2020, s.133-136).

Zwróćmy uwagę na pacjentów, którzy nie uzyskają prawidłowej wymowy, która obowiązuje w normie artykulacyjnej, ponieważ warunki anatomiczne im na to nie pozwalają. Będą to pacjenci:

  • ze skróconym wędzidełkiem języka, którzy nie chcą podciąć wędzidełka,
  • w zaburzeniach wrodzonych z makroglosją, która nie jest możliwa do operacji z wielu
    powodów,
  • w zaburzeniach nabytych w stanie po wycięciu nowotworu języka,
  • otwarta szczelina po rozszczepie podniebienia, której niemożliwie jest zamknięcie
    poprzez operację,
  • brak zawiązków zębów stałych, w tym brak możliwości noszenia protezy,
  • przetoki na podniebieniu twardym, niemoc zamknięcia ich z przyczyn leczenia
    ortodontycznych (Pluta-Wojciechowska, 2019, 78).

Dlatego w zaistniałych warunkach anatomicznych tych pacjentów, i czasie w jakim występują deformacje w obrębie narządów mowy, logopeda w praktyce nie będzie w stanie uzyskać prawidłowej wymowy niektórych czy też większości głosek nigdy bądź w wydłużonym czasie. Tutaj ważną kwestią jest dostrzeżenie przez logopedę, konsekwencji, które będą przyczyniać się do rozwoju fonetycznego i zrozumiałości mowy dziecka w przyszłości. Danuta Pluta Wojciechowska proponuje rozwiązanie strategii optymalizacji, w której logopeda na podstawie diagnozy warunków anatomicznych i czynnościowych, decyduje się na zmianę głosek wadliwych, na inne realizowane również w sposób nieprawidłowy jednak głoski te lepiej wpływają na dalszy rozwój systemu fonetyczno fonologicznego (Pluta-Wojciechowska, 2021, 322).


Więcej informacji na temat ankyloglosji możecie przeczytać Państwo z poprzednich artykułów:

#speech #speechtheraphy #teczkalogopedy #szkoleniaonline #kursyonline #orofacjologopedia #makroglosja #onkologopedia #terapia

Szkolenie z tego zakresu znajdą Państwo pod linkiem:

https://tiny.pl/w62cl

Bibliografia:

  1. Pluta-Wojciechowska Danuta. (2019). Orofacjologopedia. „Logopedia” (T. 48, [nr] 1,
    2019, s. 137-157).
  2. Pluta-Wojciechowska Danuta. (2019). Efektywność terapii dyslalii:
    logopedyczno-lingwistyczna analiza wyników badań. Katowice: Wydawnictwo
    Uniwersytetu Śląskiego.
  3. Pluta-Wojciechowska D., 2021, Dyslalia obwodowa. Diagnoza i terapia
    logopedycznych wybranych form zaburzeń, Bytom, Wydawnictwo Ergo-Sum.
  4. Pluta-Wojciechowska Danuta. (2015). “Od głoski wadliwej do głoski normatywnej”:
    analiza metod i strategii postępowania. W: D. Pluta-Wojciechowska, A. Płonka,
    (red.), “Diagnoza i terapia zaburzeń realizacji fonemów” (S. 191-207). Katowice:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
  5. Kamyk-Wawryszuk A., 2020, Makroglosja jako wada współwystępująca w
    mukopolisacharydozie typ I i jej konsekwencje w aspekcie logopedycznym. Studium
    przypadku w: Plinta R., Šramka M., Brzęk A., Zdrowie człowieka w Ontogenezie – aspekty biomedyczne i psychospołeczne studia badaczy polskich, słowackich i czeskich. Tom I Aspekty biomedyczne, Katowice, Śląski Uniwersytet Medyczny, s.131-140.