red. Aleksandra Sęk



Wyróżniamy wiele postaci afazji, które wynikają z uszkodzeń różnych ośrodków w mózgu. Ośrodek, który jest zaburzony wiąże się z zaburzeniami konkretnych funkcji przy dobrym funkcjonowaniu ośrodków nieuszkodzonych.

Idąc tym sposobem myślenia, wyróżniamy:

• afazję Wernickego,
• afazję Broki.

Kliniczno-neuropsychologiczne podziały afazji (Wernickego i Lichtheima):
1) korowa afazja ruchowa, w której uszkodzony jest ruchowy ośrodek mowy Broki:

• zachowane rozumienie mowy,
• zaburzenia mowy spontanicznej,
• trudności w pisaniu,
• trudności w powtarzaniu.

2) korowa afazja czuciowa, w której uszkodzony jest słuchowy ośrodek mowy Wernickego:

• zachowanie płynności wypowiedzi,
• zaburzenia rozumienia mowy,
• problemy z powtarzaniem ze słuchu,
• w przypadku głębokich zaburzeń mogą pojawić się zniekształcenia mowy w
  postaci „żargonu afatycznego”.

3) transkorowa afazja ruchowa, w której uszkodzone zostało połączenie pomiędzy
ośrodkiem Broki a ośrodkami opowiadającymi za aktywność ośrodków mowy:

• zachowanie rozumienia mowy,
• zachowanie powtarzania mowy,
• zaburzenia mowy spontanicznej.
• w przypadku głębokich zaburzeń mogą pojawić się zniekształcenia mowy w
  postaci „żargonu afatycznego”,

4) transkorowa afazja czuciowa, w której uszkodzone zostało połączenie pomiędzy ośrodkiem Wernickego, a ośrodkami opowiadającymi za aktywność ośrodków mowy:

• zachowanie powtarzania mowy,
• zachowanie programowania mowy spontanicznej,
• możliwe wystąpienie perseweracji artykulacyjnych, czyli utrzymanie układu
  narządów mowy charakterystycznego dla głoski poprzedzającej w czasie np:
  bitwa [b’tfa]. W przytoczonym przykładzie głoska [t] ubezdźwięcznia głoskę
  [w] i powstanie artykulacja głoski [f],
• przewiduje się występowanie neologizmów, czyli wyrazów nowopowstałych,
• możliwa „sałatka słowna”
• zaburzenia rozumienia mowy.

5) podkorowa afazja ruchowa, w której doszło do rozłączenia projekcji pomiędzy ośrodkiem Broki, a narządami artykulacyjnymi, (wyniki neuroobrazowania wskazują na uszkodzenia w obrębie jąder podstawy, torebki wewnętrznej):

• zachowanie rozumienia mowy,
• zachowanie pisania „od siebie”,
• zaburzenia mowy spontanicznej,
• zaburzenia powtarzania.

6) podkorowa afazja czuciowa, w której uszkodzone zostało połączenie pomiędzy ośrodkiem Wernickego, a projekcją okolicy słuchowej:

• zachowanie mowy spontanicznej,
• zachowanie umiejętności pisania,
• zachowanie umiejętności czytania,
• zaburzenia rozumienia mowy,
• zaburzenia powtarzania mowy,
• możliwość występowania amuzji, czyli głuchota wybiórcza, objawiająca się
  niesłyszeniem tonów muzyki.

7) afazja przewodzenia (kondukcyjna), w której uszkodzone zostało połączenie pomiędzy ośrodkiem Broki a ośrodkiem Wernickego:

• zachowanie mowy „od siebie”,
• zachowanie rozumienia mowy,
• zachowanie umiejętności pisania,
• zachowanie umiejętności cichego czytania,
• zaburzenia powtarzania mowy.

Klasyfikacja afazji według Aleksandra Łurii:

1. afazja ruchowa kinestetyczna, w której podopieczny:

• występuje apraksja oralna,
• występuje agnozja somestetyczna,
• mowa jest zniekształcona,
• występują parafazje głoskowe i literowe, w mowie i piśmie,
• mogą wystąpić problemy ze słuchem fonematycznym.

2. afazja ruchowa kinetyczna, w której:

• zachowana jest prawidłowa artykulacja głosek pojedynczo, występuje mowa
  skandowana,
• zachowana jest zdolność odbioru mowy,
• występują zaburzenia płynności ruchów artykulacyjnych,
• mogą pojawić się perseweracje,
• mogą wystąpić trudności w płynności mowy, przez utratę nawyków
  artykulacyjnych.

3. afazja motoryczna dynamiczna, w której:

• zachowane jest rozumienie mowy,
• pojawia się problem z samodzielnym tworzeniem wypowiedzi i odpowiadaniem na
  pytania,
• pojawia się problem w sformułowaniu dłuższej wypowiedzi,
• może występować echolalia, czy posługiwanie się embolem.

4. afazja akustyczno-gnostyczna, w której:

• zachowana jest mowa płynna, z prawidłową artykulacją głosek,
• pojawia się zaburzenia rozumienia mowy,
• pojawiają się zaburzenia w pisaniu i głośnym czytaniu,
• może występować brak umiejętności zidentyfikowania dźwiękowej formy wypowiedzi,
• występuje wielomówność [logorea],
• występuje „sałatka słowna”,
• mogą występować parafazje głoskowe,
• występować mogą neologizmy.

5. afazja akustyczno-mnestyczna, w której podopieczny:

• ma problemy z aktualizowaniem nazw,
• ma problem w rozumieniu długich wypowiedzi,
• ma trudności w powtarzaniu,
• ma problem z mową.

6. afazja semantyczna, w której podopieczny ma:

• trudności w rozumieniu złożonych gramatycznie form wypowiedzi,
• zaburzenia nazywania.

Szkolenie z tego zakresu znajdą Państwo poniżej

Jeżeli chcą Państwo przeczytać artykuły o podobnej tematyce, zapraszamy do przeczytania:

• Jak spowolnić bardzo szybką i niewyraźną mowę u osoby dorosłej?, red. Aleksandra
  Sęk,
• Zaburzenia zmysłów u osób po incydencie neurologicznym, red. Aleksandra Sęk,
• Diagnoza neurologicznych zaburzeń mowy po udarze mózgu (afazja, dyzartria,anartria),red. Aleksandra Sęk,
• Terapia zaburzeń mowy po udarze mózgu, red. Aleksandra Sęk.

Bibliografia:

1. Grabias S., Kurkowski M., 2022, Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, Lublin:
   Wydawnictwo UMCS.