red. Aleksandra Sęk



Wyróżniamy wiele postaci afazji, które wynikają z uszkodzeń różnych ośrodków w mózgu. Ośrodek, który jest zaburzony wiąże się z zaburzeniami konkretnych funkcji przy dobrym funkcjonowaniu ośrodków nieuszkodzonych.

Idąc tym sposobem myślenia, wyróżniamy:

  • afazję Wernickego,
  • afazję Broki.


Kliniczno-neuropsychologiczne podziały afazji (Wernickego i Lichtheima):
1) korowa afazja ruchowa, w której uszkodzony jest ruchowy ośrodek mowy Broki:

  • zachowane rozumienie mowy,
  • zaburzenia mowy spontanicznej,
  • trudności w pisaniu,
  • trudności w powtarzaniu.

2) korowa afazja czuciowa, w której uszkodzony jest słuchowy ośrodek mowy Wernickego:

  • zachowanie płynności wypowiedzi,
  • zaburzenia rozumienia mowy,
  • problemy z powtarzaniem ze słuchu,
  • w przypadku głębokich zaburzeń mogą pojawić się zniekształcenia mowy w
    postaci „żargonu afatycznego”.

3) transkorowa afazja ruchowa, w której uszkodzone zostało połączenie pomiędzy
ośrodkiem Broki a ośrodkami opowiadającymi za aktywność ośrodków mowy:

  • zachowanie rozumienia mowy,
  • zachowanie powtarzania mowy,
  • zaburzenia mowy spontanicznej.
  • w przypadku głębokich zaburzeń mogą pojawić się zniekształcenia mowy w
    postaci „żargonu afatycznego”,

4) transkorowa afazja czuciowa, w której uszkodzone zostało połączenie pomiędzy ośrodkiem Wernickego, a ośrodkami opowiadającymi za aktywność ośrodków mowy:

  • zachowanie powtarzania mowy,
  • zachowanie programowania mowy spontanicznej,
  • możliwe wystąpienie perseweracji artykulacyjnych, czyli utrzymanie układu
    narządów mowy charakterystycznego dla głoski poprzedzającej w czasie np:
    bitwa [b’tfa]. W przytoczonym przykładzie głoska [t] ubezdźwięcznia głoskę
    [w] i powstanie artykulacja głoski [f],
  • przewiduje się występowanie neologizmów, czyli wyrazów nowopowstałych,
  • możliwa „sałatka słowna”
  • zaburzenia rozumienia mowy.

5) podkorowa afazja ruchowa, w której doszło do rozłączenia projekcji pomiędzy ośrodkiem Broki, a narządami artykulacyjnymi, (wyniki neuroobrazowania wskazują na uszkodzenia w obrębie jąder podstawy, torebki wewnętrznej):

  • zachowanie rozumienia mowy,
  • zachowanie pisania „od siebie”,
  • zaburzenia mowy spontanicznej,
  • zaburzenia powtarzania.

6) podkorowa afazja czuciowa, w której uszkodzone zostało połączenie pomiędzy ośrodkiem Wernickego, a projekcją okolicy słuchowej:

  • zachowanie mowy spontanicznej,
  • zachowanie umiejętności pisania,
  • zachowanie umiejętności czytania,
  • zaburzenia rozumienia mowy,
  • zaburzenia powtarzania mowy,
  • możliwość występowania amuzji, czyli głuchota wybiórcza, objawiająca się
    niesłyszeniem tonów muzyki.

7) afazja przewodzenia (kondukcyjna), w której uszkodzone zostało połączenie pomiędzy ośrodkiem Broki a ośrodkiem Wernickego:

  • zachowanie mowy „od siebie”,
  • zachowanie rozumienia mowy,
  • zachowanie umiejętności pisania,
  • zachowanie umiejętności cichego czytania,
  • zaburzenia powtarzania mowy.


Klasyfikacja afazji według Aleksandra Łurii:

1. afazja ruchowa kinestetyczna, w której podopieczny:

  • występuje apraksja oralna,
  • występuje agnozja somestetyczna,
  • mowa jest zniekształcona,
  • występują parafazje głoskowe i literowe, w mowie i piśmie,
  • mogą wystąpić problemy ze słuchem fonematycznym.

2. afazja ruchowa kinetyczna, w której:

  • zachowana jest prawidłowa artykulacja głosek pojedynczo, występuje mowa
    skandowana,
  • zachowana jest zdolność odbioru mowy,
  • występują zaburzenia płynności ruchów artykulacyjnych,
  • mogą pojawić się perseweracje,
  • mogą wystąpić trudności w płynności mowy, przez utratę nawyków
    artykulacyjnych.

3. afazja motoryczna dynamiczna, w której:

  • zachowane jest rozumienie mowy,
  • pojawia się problem z samodzielnym tworzeniem wypowiedzi i odpowiadaniem na
    pytania,
  • pojawia się problem w sformułowaniu dłuższej wypowiedzi,
  • może występować echolalia, czy posługiwanie się embolem.

4. afazja akustyczno-gnostyczna, w której:

  • zachowana jest mowa płynna, z prawidłową artykulacją głosek,
  • pojawia się zaburzenia rozumienia mowy,
  • pojawiają się zaburzenia w pisaniu i głośnym czytaniu,
  • może występować brak umiejętności zidentyfikowania dźwiękowej formy wypowiedzi,
  • występuje wielomówność [logorea],
  • występuje „sałatka słowna”,
  • mogą występować parafazje głoskowe,
  • występować mogą neologizmy.

5. afazja akustyczno-mnestyczna, w której podopieczny:

  • ma problemy z aktualizowaniem nazw,
  • ma problem w rozumieniu długich wypowiedzi,
  • ma trudności w powtarzaniu,
  • ma problem z mową.

6. afazja semantyczna, w której podopieczny ma:

  • trudności w rozumieniu złożonych gramatycznie form wypowiedzi,
  • zaburzenia nazywania.

Szkolenie z tego zakresu znajdą Państwo poniżej


Jeżeli chcą Państwo przeczytać artykuły o podobnej tematyce, zapraszamy do przeczytania:

Bibliografia:

  1. Grabias S., Kurkowski M., 2022, Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, Lublin:
    Wydawnictwo UMCS.