red. Aleksandra Sęk
Echolalia to powtarzanie dźwięków, które usłyszało się z otoczenia. Zjawisko echolalii pojawia się kiedy dziecko gaworzy, czyli między trzecim a ósmym miesiącem życia. Dzięki temu zjawisku dziecko stosując onomatopeje, potrafi odróżnić pierwsze dźwięki przedmioty, zjawiska, zwierzęta – przypisuje im znaczenie. Przykłady:dziecko kiedy zobaczy:
– samochód, powie [brum, brum],
– kaczkę, powie [kwa kwa] (…).
– samochód, powie [brum, brum],
– kaczkę, powie [kwa kwa] (…).
Po upływie czasu zjawisko echolalii ustępuję, a dziecko zastępuje wyrazy dźwiękonaśladowcze rzeczownikami, czasownikami, przyimkami. Dzieje się tak ponieważ według prawidłowego rozwoju powiększa się czynny i bierny słownik umysłowy dziecka, co sprawia, że potrafi nazwać obiekty, postacie, czynności. Należy pamiętać, że na tym etapie rozwoju dziecku ma problemy ze składnią, ponieważ system składniowy nie jest jeszcze w pełni wykształcony. Dzieci w normie bardzo dobrze reagują na nowo poznawane im słowa. Dzieje się tak dlatego, że tydzień za tygodniem komunikowanie ich emocji może być bardziej refleksyjne czy porozumiewanie się ze światem jest efektywniejsze. A dzięki temu stan społeczny, emocjonalny i psychiczny dziecka rozwija się bardzo dobrze. Ponad to dzieci podczas komunikacji lubią bawić się językiem, ponieważ dostarcza im to sympatycznych wrażeń. Dzięki echolalii dziecko usprawnia artykulatory, jednak kiedy dziecko jest już w wieku kiedy powinno rozwijać swój język, a umysł poprzez rozwój neurologiczny, powinien tę wiedzę przekształcać, a tego nie robi, dziecko może stać się kłopotliwe. W przypadku dziecka z autyzmem, nasilanie się echolalii występuje bardzo często. Dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie echolalii i wdrożenie terapii. W przypadku kiedy u dziecka z autyzmem nie wykryjemy echolalii, może to prowadzić do jej nasilenia, a przede wszystkim do niekorzystnego rozwoju:
– werbalnego,
– poznawczego,
– emocjonalnego,
– społecznego.
Model wyznaczników służących analizie wypowiedzi dziecka z echolalią:
1. wiek dziecka, i kiedy, wystąpiło i jak długo trwa zjawisko echolalii?
2. w jaki sposób zostało zapoczątkowane zjawisko echolalii? przykładowa odpowiedź:
dziecko wystraszyło się psa,
3. dźwięk powtarzany przez dziecko jest usłyszane od … mamy/taty/dziadka/ babci?
4. czy artykulacja dziecka jest wyraźna bądź nie?
5. czy dziecko potrafi zmieniać intonację wypowiedzi? czy potrafi szeptać, krzyczeć?
6. w jakim tempie dziecko wypowiada dźwięki?
7. z jakiego obszaru tematycznego pochodzi usłyszany dźwięk? czy można go kategoryzować?
8. jak często w ciągu dnia dziecko powtarza ten dźwięk?
9. w jakiej sytuacji dziecko powtarza ten dźwięk? czy on czemuś służy?
10. czy echolalia jest łagodna/ odroczona/ natychmiastowa?
4. czy artykulacja dziecka jest wyraźna bądź nie?
5. czy dziecko potrafi zmieniać intonację wypowiedzi? czy potrafi szeptać, krzyczeć?
6. w jakim tempie dziecko wypowiada dźwięki?
7. z jakiego obszaru tematycznego pochodzi usłyszany dźwięk? czy można go kategoryzować?
8. jak często w ciągu dnia dziecko powtarza ten dźwięk?
9. w jakiej sytuacji dziecko powtarza ten dźwięk? czy on czemuś służy?
10. czy echolalia jest łagodna/ odroczona/ natychmiastowa?
Zjawisko echolalii to:
❖ zaburzenie rozwoju mowy dziecka,
❖ negatywne zahamowanie rozwoju emocjonalnego, społecznego i psychiczno-ruchowego,
❖ zastopowanie bliskiego poznania dziecka jako nadawcy i odbiorcy, ponieważ raz dziecko może kierować komunikat, a raz może być odbiorcą komunikatu. Przekreślenie spontaniczności w wypowiedzi.
❖ sparaliżowanie przed prowadzeniem dialogu,
❖ akt mowy, który jest niekomunikacyjny, ponieważ zdroworozsądkowo ten akt mowy nie podlega logice, w której mamy zawsze do czynienia z nadawcą i odbiorcą. Teoria poznania i teoria relewancji opierają się na tej zasadzie,
❖ dzięki istnieniu zjawiska echolalii, możemy usłyszeć zakres pamięci krótkotrwałej dziecka,
❖ wydawać by się mogło, że osoby z echolalią nie nawiązują z nikim dialogu, dlatego kiedy oprzemy swoją wiedzę na pozorze, nie będzie zachodzić między dzieckiem z echolalią a inną osobą relacja: nadawca-odbiorca,
❖ kiedy dziecko z autyzmem, przejawiające zjawisko echolalii, coś komunikuję, owy komunikat nie niesie za sobą znaczenia czy jest bez sensu.
W przypadku zjawiska echolalii, w którym brak jest zachowanej zasady nadawcy-odbiorcy, w tym zachowanie dziecka, podczas komunikacji, jest nieakceptowalne należy zastosować profilaktykę. Próby porozumiewania się dziecka z echolalią należy stymulować nie tylko na terapii, ale i w przedszkolu (przez środowisko rówieśników) i w domu (przez rodzinę).
Szkolenie z tego zakresu znajdą Państwo poniżej
Bibliografia:
1. Cempa-Włodarczyk K., 2016, Echolalia: zabawa słowem czy zaburzenie mowy? (na
przykładzie zachowań językowych autystycznej dziewczynki) ,,Słowo. Studia
językoznawcze”, nr 7, s. 172-183.
