red. Aleksandra Sęk
W przypadku zgryzu otwartego oceniana jest szpara niedogryzowa, która jest długością między brzegami siecznymi siekaczy żuchwy i szczęki. Zgryz otwarty diagnozujemy, kiedy pacjent po złączeniu górnego łuku zębowego z dolnym łukiem ma między łukami przerwę po obu stronach łuku.
Najczęstszymi logopedycznymi problemami pacjentów ze zgryzem otwartym są:
➔odgryzanie,
➔przeżuwanie i żucie,
➔połykanie,
➔artykulacja,
➔występujące nieproporcjonalne rozłożenie napięcia mięśniowego w sferze orofacjalnej:
◆obniżone mięśni twarzy, w tym przede wszystkim mięśnia okrężnego ust,
◆obniżone napięcie mięśni żucia,
◆podwyższone napięcie mięśni języka (Gacka, Kazimierczak, Sujecka-Brzóska).
Zgryz otwarty wiązać może się z nieprawidłową artykulacją. Badaczki Lisiecka i Piątkowska zbadały ile procent dzieci z zgryzem otwartym występuję seplenienie międzyzębowe. Z badań wynika, że aż 77%. Nieprawidłowości w artykulacji występują również przy wymowie głosek [t], [d], [n]. W badaniu połykanie stwierdzono połykanie infantylne w przypadku 80% dzieci ze zgryzem otwartym (Lisiecka, Piątkowska). Dodatkowo wyróżnić należy połykanie międzyzębowe. W przypadku pacjentów ze zgryzem otwartym zaobserwować można nieprawidłową pozycję spoczynkową języka i nieprawidłowe połykanie. Połykanie występuje z silnym tłoczeniem języka na górne siekacze, a ruch język jest doprzedni (Sambor).
W zgryzach otwartych częściowych sporadycznie występują zmiany w budowie twarzoczaszki i rysach twarzy. W zgryzach otwartych całkowitych prawdopodobieństwo w zmianach w budowie twarzoczaszki zwiększa się. Charakterystycznym rysem twarzy, jest wydłużenie odcinka szczękowego pacjentów z całkowitym zgryzem otwartym (Lisiecka, Piątkowska).
W ludzkiej jamie ustnej wyrastają 32 zęby stałe: 16 z nich są zębami szczękowymi, a kolejne 16 są zębami żuchwowymi. Zęby szczęki unerwione są przez nerwy: szczękowy, podoczodołowy, zębodołowy górny przedni, zębodołowy górny środkowy i zębodołowy górny tylny. Zęby żuchwy unerwione są przez nerwy: żuchwowy, zębodołowy dolny, bródkowy i przysieczny.
W przypadku terapii logopedycznej i ortodontycznej ważne są:
➔ postępowanie równoległe i zgodne,
➔ szczegółowe wyjaśnienie rodzicom pacjenta i pacjentowi na czym polegać będzie terapia,
➔ skupienie się na terapii funkcji biologicznych, która będzie bazą do terapii mowy:
◆ oddychanie,
◆ połykanie,
◆ odgryzanie,
◆ przeżuwanie i żucie,
➔ nauka prawidłowych pozycji spoczynkowych narządów mowy: ◆ języka,
◆ warg,
◆ żuchwy,
➔ wyznaczenie celów terapii logopedycznej i leczenia ortodontycznego,
➔ terapia miofunkcjonalna,
➔ zalecenia lekarskie,
➔ zadawanie ćwiczeń biernych i czynnych, które pacjent będzie wykonywał poza gabinetem,
➔ wyjaśnianie wątpliwości pacjenta,
➔ motywacja pacjenta,
➔ wyeliminowanie parafunkcji, na przykład: ssania palca, smoczka, nagryzanie ołówków,
➔ dobranie odpowiedniej metody i kolejności wywoływania głosek.
Podczas komunikacji klinicystów ważne jest posługiwanie się systemem nomenklatury dentystycznej, w który wchodzi:
❖ Międzynarodowy System FDI, który opracował World Dental Federation,
❖ System Palmera, a w Polsce nazywany systemem austriackim lub
Zsigmondy’ego/Chevrona. System ten nie opiera się na cyfrach, a na literach,
❖ System uniwersalny UNS- Universal Numbering System (Neil S. Norton).
Szkolenie z tego zakresu znajdą Państwo poniżej
Bibliografia:
1. Patrycja Lisiecka, Dagmara Piątkowska, Wpływ wad zgryzu na zaburzenia artykulacji, Poznańskie Studia Polonistyczne, Seria Językoznawcza, vol. 22 (42), nr 2.
2. Neil S. Norton, Atlas anatomii głowy i szyi dla stomatologów Nettera. Wydanie 3, pod. red. J. Walocha, Wrocław 2018.
3. Sambor B., Zaburzone wzorce połykania i pozycji spoczynkowej języka a budowa artykulacyjna głoskowych realizacji fonemów u osób dorosłych, Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. L. Solskiego, Kraków.
4. Ewa Gacka, Monika Kaźmierczak, Agata Sujecka-Brzóska, Propozycja modelu współpracy logopedy i ortodonty, *Zakład Dialektologii Polskiej i Logopedii UŁ.
#speech #speechtheraphy #teczkalogopedy #szkoleniaonline #kursyonline #zgryzotwarty
