red. Aleksandra Sęk
Omówimy szczegółowo fizjologię połykania.
I FAZA USTNA
1.faza przygotowawcza (proces, w którym następuje rozdrabnianie pokarmów i mieszanie
ich ze śliną, w celu uformowania bolusa (kęsa) pokarmowego).
Nerwy czaszkowe i mięśnie, które biorą w niej udział:
- mięsień okrężny ust odpowiadający za koordynację oraz sprawność zwierania się
warg, - mięsień policzkowy, który panuje nad napięciem mięśni policzków,
- V nerw trójdzielny – nerw żuchwowy odpowiadający za okrężne i do boczne ruchy
żuchwą, - XII nerw podjęzykowy, który koordynuję pracę języka w wielu płaszczyznach.
2. faza ustna właściwa (proces, w którym następuję przesunięcie bolusa w kierunku gardła).
- praca policzków i języka,
- odruchowy skurcz wzniesienia i napięcia podniebienia miękkiego, i tym samym
zamknięcie jamy nosowej, - zmniejszenie odległości łuków podniebiennych, i tym samym oddzielenie gardła od
jamy ustnej, - uniesienie i przykrycie krtani przez nagłośnię i tym samym zamknięcie szpary
głosowej, - chwilowe wstrzymanie oddychania.
II. FAZA GARDŁOWA (kęs przesuwa się przez gardło do przełyku)
III. FAZA PRZEŁYKOWA (kiedy zwieracz górny przełyku otwiera się – kęs przesuwa się
dzięki ruchom perystaltycznym mięśni przełyku)
Diagnoza dysfagii i zaburzeń fazy ustnej:
- wypływanie pokarmu z ust, powodem niedostatecznego domknięcia mięśnia
okrężnego ust, - brak możliwości przesunięcia bolusa pokarmowego z jamy ustnej w głąb, powodem
ograniczonych ruchów języka lub też zaburzonej koordynacji ruchów języka, - brak możliwości uformowania bolusa pokarmowego,
- ograniczone ruchy żuchwy powodują, iż ustawienie prawidłowo zgryzu jest
niemożliwe, - obniżone napięcie warg powoduje, iż pokarm dostaje się do przedsionka jamy ustnej i niefortunnie zalega tam,
- obniżone napięcie mięśni policzkowych powodować może wpadanie pokarmu do
przedsionków policzków i zaleganie go, - apraksja czy obniżone czucie w obrębie ust, powoduje opóźnienie w rozpoczęciu
oralnej fazy połykania, - połykanie mniejszymi porcjami.
Diagnoza dysfagii i zaburzeń fazy gardłowej:
- pokarm zalega z powodu niedostatecznych ruchów języka,
- opóźnione połykanie gardłowe,
- osłabiony obustronny skurcz mięśni gardła, powoduje obłożenie pokarmem ścian
gardła, - niewystarczające uniesienie się krtani powoduje, iż pokarm może zalegać na początku
drogi oddechowej, - jedzenie przedostawać się może do jamy nosowej, powodem jest słabe domknięcie
podniebienno-gardłowe, - przedostawanie się jedzenia do dróg oddechowych, przez osłabione domknięcie
wejścia do dróg oddechowych – penetracja, - aspiracja – osłabiony ruch krtani ku przodowi.
Częstość dysfagii występuję również w wybranych chorobach neurologicznych:
- stwardnienie boczne zanikowe to aż 100%,
- choroby neuromięśniowe, około 85%,
- niedotlenienie długotrwałe, aż 80%,
- udary mózgu, aż 80%,
- sdystrofia mięśniowa, aż 70%,
- uszkodzenia przy pniu mózgu, aż 70%,
- choroba Parkinsona to 50%.
#speech #speechtheraphy #teczkalogopedy #szkoleniaonline #kursyonline
Szkolenie z tego zakresu znajdą Państwo pod linkiem:
https://tiny.pl/w683q
Bibliografia:
- I. Więcek-Poborczyk, D. Lipiec, A. Mężyk, Faza ustna połykania u dzieci w wieku
przedszkolnym – perspektywa logopedyczna. - Wiedza z wykładów o dysfagii Dr Anny Siudak z Uniwersytetu Pedagogicznego w
Krakowie.
