red. Aleksandra Sęk
Zjawiska fonetyczne, które spowodowane są zbyt szybką i niewyraźną mową pacjenta
(A.Siudak):
A. Metatezy:
a. Metatezy fonemów, przykłady: [hrebata] zamiast [herbata], [kso] zamiast
[sok],
b. Metatezy cech fonemów, na przykład: [stukier] zamiast [cukier], [zmeby]
zamiast [zęby],
c. Metatezy sylab, na przykład: [garekze] zamiast [zegarek], [szaka] zamiast
[kasza],
d. Metatezy wyrazów na przykład: [Ola idzie do Lizy] zamiast [Ola idzie do
Zuzy], polegające na substytucji formalno – znaczeniowej [l] : [z].
B. Zmiany fonetyczne w budowie wyrazów:
a. Asymilacje, na przykład: [szczoraj] zamiast [wczoraj], [tasówka] zamiast
[taksówka],
b. Dysymilacje, na przykład: [siedziec] zamiast [siedzieć], [ćwenta] zamiast
[święta],
c. Antycypacje artykulacyjne, polegają na przygotowaniu narządów mowy do
wymówienia następnej głoski w czasie artykulacji głoski ją poprzedzającej,
na przykład: w mowie [dafka], w piśmie [dawka] ; [k] ubezdźwięcznia
wstecznie dźwięczne [w] na bezdźwięczne [f],
d. Perseweracje artykulacyjne, polega na utrzymaniu narządów mowy dla głoski
poprzedzającej, w czasie artykulacji głoski następnej, na przykład: w mowie
[bitfa], w piśmie [bitwa] ; [t] ubezdźwięcznia postępowo dźwięczne [w] na
bezdźwięczne [f],
e. Uproszczenie grup spółgłoskowych to mówienie bez niektórych spółgłosek,
na przykład: [czoro] zamiast [czworo], [lamka] zamiast [lampka],
f. Anaptyksy to dodanie do słowa głoski pomiędzy dwie lub kilka spółgłosek, na
przykład: [okono] zamiast [okno], [warzesień] zamiast [wrzesień],
g. Epentezy to wtrącenie głoski w słowo czy też przypadkowe wtrącenie wyrazu
w zdanie, na przykład: [świecik] zamiast [świeci], [fiolektowy] zamiast
[filetowy],
h. Reduplikacje to powtórzenie w tym samym czasie głosek, sylab, słowa czy
jego części, na przykład: [ogórurek] zamiast [ogórek], [talelerz] zamiast
[talerz],
C. Zaburzenia płynności mowy:
a. Sylabizowanie, na przykład: [sała – ta] ze słyszalną przerwą w wyrazie zamiast
płynnie cały wyraz,
b. Nieprawidłowy akcent wyrazowy,
c. Zacinanie się
D. Substytucje fonemowe:
a. w obrębie palatalności,
b. w obrębie samogłosek ustnych i nosowych,
c. w obrębie pomieszania trzech szeregów,
d. w obrębie sposobów artykulacji,
e. w obrębie głosek dźwięcznych,
f. w obrębie głosek płynnych,
E. Nieprawidłowe artykulacje:
a. artykulacje interdentalne,
b. artykulacja ścieśnionych samogłosek,
c. artykulacja asynchronicznej palatalności,
d. bezdźwięczno-dźwięczna artykulacja głosek dźwięcznych,
e. realizowanie głoski [ł] jako głoski dwuwargowej,
f. realizowanie głosek zwartych [b, p, bi, pi, d, t, di, ti] z przydechem,
g. realizowanie osobnej realizacji głosek zwarto – szczelinowych: [dz, c, dzi, ci,
dż, cz, dżi, czi, dź, ć],
h. artykulacja głoski [r],
F. Substytucje:
a. Substytucje w polu formalnym: na przykład: [szyszka] zamiast [myszka],
[idzie] zamiast [jedzie], [banan] zamiast [baran],
b. Substytucje w polu formalnych u osób zdrowych: na przykład: [płytki PCK]
zamiast [płytki PCV], [dyslekcja] zamiast [dysleksja],
c. Substytucje w polu znaczeniowym (rzeczowniki), na przykład: [szklanka]
zamiast [kubek], [zeszyt] zamiast [książka],
d. Substytucje cyfr,
e. Substytucje działań matematycznych,
f. Zastępowanie elementów jednego ciągu elementami ciągu drugiego,
g. Substytucje formalne i znaczeniowe, na przykład: [latarka] zamiast [latarnia],
[gruszka] zamiast [pietruszka],
h. Substytucje poprzez zaprzeczenie, na przykład: [nie autobus] zamiast
[samochód], [nie szybko] zamiast [powoli],
i. Pojęcie nadrzędne zamiast podrzędne, na przykład: [rzeka] zamiast [Wisła],
[dziecko] zamiast [córka / syn],
j. Pojęcie podrzędne zamiast nadrzędne, na przykład: [Reksio] zamiast [pies],
[Wiktoria] zamiast [dziewczyna],
k. Reakcje predyktywne, na przykład: [do pisania] zamiast [długopis], [to myje]
zamiast [mydło],
l. Uniwersalne rzeczowniki, na przykład: zwiększenie używania zaimków w
języku,
m. Uniwersalne czasowniki, na przykład: [mieć] , [robić],
n. Uniwersalna nominacja, na przykład: [to], [ten], [tu],
o. Substytucje w polu znaczeniowym u osób zdrowych, na przykład:
[tentengować], gwarowe [łonaczyć], oba oznaczające robić coś,
p. Kontaminacje, na przykład: [televi] zamiast [telewizor],
q. Zaburzenia powtarzania,
r. Zaburzenia rozumienia,
s. Ciągi zautomatyzowane, problemy w zapamiętaniu swojego imienia i
nazwiska, adresu, liczenia, dni tygodnia, miesięcy, pór roku, wierszy, modlitw
czy piosenek.
#speech #speechtheraphy #teczkalogopedy #szkoleniaonline #kursyonline
Szkolenie z tego zakresu znajdą Państwo poniżej
Bibliografia:
1. Wiedza z wykładów i ćwiczeń z przedmiotu ,,Zaburzenia mowy w wyniku
incydentów neurologicznych: afazja, dyzartria, pragnozja” prowadzonego przez Dr
Annę Siudak w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie.
