red. Aleksandra Sęk

Cechy fonetyczne głoski [t]:

• ustna,
• bezdźwięczna,
• przedniojęzykowo-zębowa,
• zwarto-wybuchowa,
• twarda.

Podczas wypowiadania tej spółgłoski lekko uchylone są wargi, dzięki czemu zauważyć możemy część siekaczy. Język położony jest płasko, a apeks języka dotyka wewnętrznej części zębów z górnego łuku. Boki języka są w kontakcie z dziąsłami. Podniebienie miękkie przylega do tylnej ściany gardła. Głoskę [t] możemy wypowiadać we wszystkich pozycjach w wyrazie (Cieszyńska, 2020).

Cechy fonetyczne głoski [d]:

• ustna,
• dźwięczna,
• przedniojęzykowo-zębowa,
• zwarto-wybuchowa,
• twarda.

Podczas wypowiadania tej głoski narządy artykulacyjne ułożone są w ten sam sposób, jak w przypadku głoski [t]. Różnica polega na tym, że przy wypowiadaniu głoski [d] wiązadła głosowe drgają. Głoskę [d] możemy wypowiedzieć w nagłosie i śródgłosie w wyrazie (Cieszyńska, 2020).

Cechy fonetyczne głoski [n]:

• nosowa,
• dźwięczna,
• przedniojęzykowo-zębowa,
• zwarto-otwarta,
• twarda.

Podczas wypowiadania tej głoski lekko uchylone są wargi, a kąciki ust delikatnie przesuwają się ku tyłowi. Język położony jest w taki sposób, aby przylegał do tylnej części zębów w górnym łuku i dziąseł w tej okolicy. Podniebienie miękkie odchyla się od tylnej ściany jamy gardła, co umożliwia przejście powietrza przez nos. Wiązadła głosowe drgają. Głoskę [n] możemy wypowiadać we wszystkich pozycjach w wyrazie, ale nie występuję przed [i] (Cieszyńska, 2020).

Cechy fonetyczne głoski [l]:

• ustna,
• dźwięczna,
• przedniojęzykowo-dziąsłowa,
• boczna,
• twarda.

Podczas wypowiadania tej głoski wargi są neutralne, podobnie kiedy artykułujemy samogłoskę [a]. Apeks języka jest wzniesiony do góry i przylega do wałka dziąsłowego. Język jest lekko wklęsły. Powietrze przedostaje się po bokach języka. Podniebienie miękkie bardzo słabo przylega do tylnej ściany gardła. Wiązadła głosowe drgają. Głoskę [l] możemy wypowiadać we wszystkich pozycjach w wyrazie, ale nie występuję przed [i], [y], [j]. Głoska ta powinna być bardzo dobrze utrwalona i wypracowana, ponieważ jest głoską prymarną wśród głosek dziąsłowych (Cieszyńska, 2020).

Oto zestaw ćwiczeń usprawniający aparat artykulacyjny do wywołania głosek: [t], [d], [n], [l]:

• Na górne dziąsła podopiecznego rozsmarowujemy miód, dżem czy zmiękczoną czekoladę. Prosimy, aby podopieczny zlizywania czubkiem języka słodkości.
• Zabawa w liczenie zębów. Prosimy podopiecznego, aby czubkiem języka liczył swoje zęby. Język dotyka zębów po stronie wewnętrznej.
• Zabawa w mycie zębów. Prosimy podopiecznego, aby czubkiem języka oblizywał swoje zęby. Język oblizuję zęby po stronie wewnętrznej.
• Zabawa w konika. Prosimy podopiecznego, aby kląskał językiem.
• Prosimy podopiecznego, aby na kilka sekund otworzył szeroko buzię. Ma to nie sprawiać bólu podopiecznemu. Prosimy, aby w czasie otwartej buzi dziecko trzymało czubek języka i jego boki na dziąsłach górnych zębów.
• Prosimy podopiecznego o dotykanie wałka dziąsłowego (tuż za górnymi zębami na podniebieniu) czubka i boków języka. Niech trwa to kilka sekund.
• Zabawa w mlaskanie.
• Dajemy podopiecznemu mały pudrowy cukierek i prosimy, aby ssał go tuż za górnymi zębami, czyli na wałku dziąsłowym (Michalak-Widera 2007).

Szkolenie z tego zakresu odbędzie się 6 lutego 2023 roku, link do szkolenia.

#speech #speechtheraphy #teczkalogopedy #szkoleniaonline #kursyonline

Bibliografia:

1. Jagoda Cieszyńska, „Metody wywoływania głosek”, Kraków 2020.
2. Iwona Michalak-Widera „Miłe uszom dźwięki. Usprawnianie narządów mowy i ćwiczenia prawidłowego wymawiania głosek”, Katowice 2007.