red. Aleksandra Sęk

1. Kinestezja artykulacyjna

Niezbędne do nadawania mowy jest czucie głębokie, które posiada umiejętność
czucia ułożenia narządów artykulacyjnych podczas ruchu czynnego, jak i w spoczynku. W
skład umiejętności czucia głębokiego wchodzi również oszacowanie oporu podczas pracy na
mięśniach, w tym ćwiczenia czynne przeciwdziałające na opór i ocena podnoszonego ciężaru
(przedmiotu, np: szpatułki) lub też wyłącznie mięśnia. Dlatego często czucie głębokie
nazywane jest przez specjalistów czuciem kinestetycznym czy też kinestezją. (A. Kozolub,
2003)

Dzięki kinestezji artykulacyjnej, podczas artykułowania poszczególne głoski, czujemy jej:
– miejsce artykulacji,
– sposób artykulacji,
– dźwięczność bądź bezdźwięczność,
– ustność bądź nosowość,
– czucie ułożenia narządów artykulacyjnych, np. pozycję języka.

2. Praksja oralna

Praksją oralną nazywamy proces, w którym nabywamy umiejętności artykulacyjne,
dotyczące prawidłowego rozwoju funkcji poznawczych z sprawnością planowania ruchu
narządów artykulacyjnych. Te i następujące po sobie kolejne sprawności w zakręcie mowy
zależne są od rozwoju anatomicznego i funkcjonalnego dziecka. (A. Kabała)

3. Praksja oralna a kinestezja artykulacyjna

Praksja oralna to umiejętność wykonania zaplanowanych i celowych ruchów w
obrębie aparatu mowy, które wcześniej zostały już zaprogramowane a kinestezja
artykulacyjna to czucie ułożenia narządów mowy i ich mięśni, co umożliwia prawidłowy
przebieg wykonywanych ruchów podczas artykulacji konkretnych głosek. Praksję oralną i
kinestezję artykulacyjną łączy dominująca praca lewej półkuli. Jeżeli mówimy o
zaburzeniach: w praksji oralnej często wynikają one z uszkodzeń mózgu odpowiedzialnych
za mowę. W przeciwieństwie do kinestezji artykulacyjnej, której zaburzenia nie wynikają z
uszkodzeń mózgu.

Za prawidłową pracę aparatu mowy odpowiadają dwa płaty: czołowy i ciemieniowy,
jak i trzy rodzaje neuronów. Dzięki nim potrafimy wykonywać precyzyjne ruchy.
Wyróżniamy:

• neurony ruchowe, które odpowiadają za odbiór neuronów kojarzeniowych,
  przekazując je dalej do mięśni i gruczołów,
• neurony czuciowe, które dają o sobie znać kiedy układ nerwowy jest napięty, w jaki
  sposób ustawione są mięśnie,
• neurony kojarzeniowe, które przekazują informację do dalszych sieci neuronów (K.
  Szuszka, 2018).

4. Badanie kinestezji artykulacyjnej

Badanie kinestezji artykulacyjnej opiera się nie tylko na sprawdzeniu aparatu mowy,
ale również słuchu fonemowego podopiecznego, ponieważ zaburzenia kinestezji mogą
występować oddzielnie lub razem z zaburzeniami słuchu. Aby polepszyć pracę kinestezji
artykulacyjnej zaleca się ćwiczyć przed lustrem, aby podopieczny widział ułożenie języka i
lepiej kontrolował jego ruchy. Dodatkowo warto mieć dobrze opanowane wydawanie jasnych
poleceń przez logopedę, który podpowiada jak prawidłowo powinien być ułożony język,
wargi, aby dziecko mogło zobaczyć i usłyszeć. Dobrze jest potrafić pokazać dźwięczność
wydawanej głoski, poprzez położenie ręki podopiecznego na krtani logopedy. (K. Jaśkiewicz,
2022)

5. Badanie praksji oralnej

Próby te podobne są do rozgrzewki buzi i języka, którą często wykonujemy na początku
zajęć logopedycznych w celu rozgrzania warg (mięśnia okrężnego warg), języka (czubka,
środka i boków języka), mięśni policzków, żuchwy (stawu skroniowo – żuchwowego).
Ważne, aby pamiętać, że większość ćwiczeń wykonujemy na języku, który nie jest napięty.


#speech #speech #speechtheraphy #teczka logopedy #szkolenia online #kursyonline

Szkolenia z tego zakresu znajdą Państwo poniżej

Bibliografia:
1. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, ,,Logopedia. Pytania i odpowiedzi. T.1
Interdyscyplinarne podstawy logopedii”, Opole 2003.
2. Centrum Metody Krakowskiej.

3. K. Jaśkiewicz, ,,Kinestezja artykulacyjna – czym jest?”, 2022.
4. K. Szuszka, ,,Praksja – istota, rodzaje, (praksja oralna) oraz sposoby diagnozy”, 2018.